Feiten en cijfers overgewicht en obesitas bij kinderen
Het percentage van kinderen met overgewicht (inclusief obesitas) ligt in Utrecht gemiddeld tussen de 10% en 14%. In sommige wijken is dat zelfs 31%. Overgewicht is de oorzaak van een breed scala aan (psychosociale) ziekten.
Gezondheidsrisico's van overgewicht en obesitas zijn zowel psychisch als lichamelijk.
- Psychisch: gepest worden, negatief zelfbeeld, depressie.
- Lichamelijk: beperking bij alledaagse activiteiten, grotere kans op ontwikkelen van aandoeningen (op latere leeftijd) zoals diabetes, diverse soorten kanker, gewrichtsklachten, hart- en vaatziekten.
Zo staan Utrechtse kinderen ervoor
In Utrecht hebben circa 4.300 kinderen tussen 2 en 11 jaar overgewicht. Daarvan hebben 825 kinderen obesitas. Van de 10- en 11-jarige Utrechtse kinderen (2019) op het regulier basisonderwijs heeft 14 procent overgewicht. Dit percentage is sinds 2013 ongeveer gelijk. Binnen de stad bestaan duidelijke verschillen in het percentage kinderen met overgewicht.
De tabellen en afbeeldingen hieronder geven overgewicht bij kinderen op de vaste contactmomenten met de Jeugdgezondheidszorg. Dat is bij 2 jaar; bij 3 jaar en 9 maanden; in groep 2 (5/6 jaar) en in groep 7 (10/11 jaar).
Opleidingsniveau van ouders
Achterliggende factoren die samenhangen met het opleidingsniveau van ouders, spelen een rol bij het voorkomen van overgewicht bij kinderen.
Type onderwijs kind
Kinderen op het speciaal (basis)onderwijs hebben 2x vaker overgewicht en 3x vaker obesitas dan kinderen in het reguliere basisonderwijs.
Migratieachtergrond
- Kinderen met een Marokkaanse of Turkse migratieachtergrond hebben vaker overgewicht. Dit verschil is al zichtbaar bij kinderen van 2 jaar en wordt groter naarmate kinderen ouder zijn.
- Overgewicht komt minder voor bij kinderen van wie allebei de ouders in Nederland zijn geboren.
Percentage 10/11-jarigen met overgewicht
Overgewicht vanaf de peuterleeftijd komt vaker voor in Overvecht, Kanaleneiland, Transwijk, Nieuw Hoograven, Bokkenbuurt en Zuilen-noord en –oost. Voor 10- en 11-jarigen geldt dat ook kinderen die wonen in Ondiep, 2e Daalsebuurt, Lombok, Leidsche weg of Leidsche Rijn Centrum vaker te zwaar zijn.
Achterliggende factoren
Achterliggende factoren spelen een rol bij het voorkomen en verminderen van overgewicht. Kennis, gezondheidsvaardigheden en middelen zijn bepalend of je in staat bent om gezonde keuzes te maken rond (op)voeding en bewegen. Deze factoren hangen samen met het opleidingsniveau van de ouders.
Armoede bijvoorbeeld speelt een belangrijke rol omdat minder financiële middelen kan leiden tot stress. Stress heeft invloed op het kunnen maken van gezonde keuzes, zoals bij (op)voeding, voorbeeldgedrag, voeding en bewegen. 20% van de kinderen die in armoede leven, heeft overgewicht (bron NJi).
Daarnaast hebben de fysieke en de voedselomgeving invloed op het ontwikkelen van een gezond gewicht. Een klein percentage van de kinderen heeft overgewicht vanwege medische redenen.
In Utrecht werken we op verschillende manieren aan achterliggende factoren. In de nota ‘Gezondheid voor Iedereen’ 2019-2023 leest u meer over: gezond rondkomen, gezonde leefomgeving, psychische gezondheid en gezond en veilig opgroeien.
Combinatie van bouwstenen draagt bij aan gezond gewicht
Een combinatie van 'bouwstenen' draagt bij aan een gezond gewicht. De bouwstenen voor kinderen en jongeren zijn onder te verdelen in gezin, (sociale) omgeving en school. Voorbeelden hiervan zijn: iemands zelfbeeld, psychosociale factoren, voldoende slaap, gezonde voeding, voldoende beweging en de inrichting van leefomgeving. Afzonderlijke programma’s dragen volgens onderzoek bij aan een gezond gewicht. Het combineren en samenvoegen van verschillende bouwstenen is echter het meest effectief.
Meer informatie
Wilt u meer inzicht in de gezondheidscijfers van de Utrechtse jeugd? Kijk dan op Volksgezondheidsmonitor.nl. Lees hier meer over slapen, voeding en beweging.
Benieuwd naar de ambities van JOGG voor 2020-2025? Kijk op Jongerenopgezondgewicht.nl.
Meer informatie over het gezondheidsbeleid van Utrecht in de nota ‘Gezondheid voor Iedereen’ 2019-2023.
| Opleidingsniveau ouders | 2 jaar | 5-6 jaar | 10-11 jaar |
|---|---|---|---|
| basisonderwijs/VMBO | 12% | 22% | 34% |
| havo/vwo/mbo | 12% | 18% | 28% |
| hbo/wo | 9% | 6% | 7% |
| Type onderwijs | 5-6 jaar | 10-11 jaar | 5-6 jaar | 10-11 jaar |
|---|---|---|---|---|
| regulier onderwijs | 9% | 14% | 2% | 3% |
| speciaal basisonderwijs | 18% | 40% | 6% | 14% |
| speciaal onderwijs | 20% | 28% | 6% | 9% |
| Migratieachtergrond | 2 jaar | 3 jaar en 9 maanden | 10-11 jaar |
|---|---|---|---|
| geen | 9% | 9% | 12% |
| Marokkaans | 13% | 20% | 18% |
| Turks | 12% | 18% | 43% |
Percentage kinderen met overgewicht, naar leeftijd en subwijk (JGZ 2015 t/m 2019)
| Wijk | Subwijk | Percentage | Afwijking ten opzichte van het gemiddelde |
|---|---|---|---|
| West | Oog in al, Welgelegen | 8% | lager |
| Lombok, Leidsche weg | 20% | hoger | |
| Nieuw Engeland, Schepenbuurt | 15% | ||
| Noordwest | Pijlsweerd | 17% | |
| Ondiep, 2e Daalsebuurt | 21% | hoger | |
| Zuilen-west | 18% | ||
Zuilen-noord en -oost | 23% | hoger | |
| Overvecht | Taagdreef, Wolgadreef | 28% | hoger |
| Zamenhofdreef, Neckardreef | 34% | hoger | |
| Vechtzoom, Klopvaart | 30% | hoger | |
| Zambesidreef, Tigrisdreef | 31% | hoger | |
| Noordoost | Votulast | 7% | lager |
| Tuindorp, Voordorp | 5% | lager | |
| Wittevrouwen, Zeeheldenbuurt | 3% | lager | |
| Oost | Oudwijk, Buiten Wittevrouwen | - | |
| Abstede Gansstraat | 14% | ||
| Wilhelminapark Rijnsweerd | 5% | lager | |
| Binnenstad | Binnenstad city- en winkelgebied | - | |
| Binnenstad woongebied | 6% | lager | |
| Zuid | Lunetten | 11% | lager |
| Oud Hoograven, Tolsteeg | 6% | lager | |
| Nieuw Hoograven, Bokkenbuurt | 25% | hoger | |
| Zuidwest | Dichterswijk, Rivierenbuurt | 14% | |
| Transwijk | 24% | hoger | |
| Kanaleneiland | 30% | hoger | |
| Leidsche Rijn | Terwijde, De Wetering | 11% | lager |
| Het Zand | 13% | ||
| Leidsche Rijn Centrum e.o. | 24% | hoger | |
| Parkwijk, Langerak | 11% | lager | |
| Leidsche Rijn-Zuid | - | ||
| Vleuten-De Meern | Vleuten, Haarzuilens | 9% | lager |
| Veldhuizen, Vleuterweide | 10% | lager | |
| De Meern | 9% | lager | |
| Rijnenburg | - |