Resultaten Gezond Gewicht Utrechtse Jeugd 2021

Meer dan 55 samenwerkingspartners werkten in 2021 hard om meer Utrechtse jeugd op een gezond gewicht te krijgen.

Uit landelijk onderzoek blijkt dat de COVID-19-maatregelen invloed hebben op de toename van overgewicht onder de jeugd. Het belang van de Aanpak Samenwerkingsverband Gezond Gewicht Utrechtse Jeugd 2019-2023 is dus nog groter geworden. In de aanpak staan de ambities, 4 focuspunten, doelstellingen en activiteiten die nodig zijn om de Utrechtse jeugd op gezond gewicht te krijgen.

Belangrijkste ontwikkelingen van 2021

Hieronder staan de belangrijkste ontwikkelingen van 2021. Verderop deze pagina leest u uitgebreide informatie over de focuspunten en ontwikkelingen.

Gezond Speciaal Onderwijs

• 4 leefstijlaanbieders pasten hun programma aan voor het speciaal onderwijs of ontwikkelde zelfs een heel nieuw passend leefstijlprogramma
• 7 scholen ontvingen een Gezonde School-subsidie voor sporten en bewegen, voeding en/of welbevinden

Opvoeden doe je samen

• Tijdens de interactieve webinar ‘Gezond en gezellig aan tafel’ leerden ouders en professionals hoe u gezond en gezellig kan eten met uw kind.
• 2000 kinderen deden mee aan een beweegchallenge. Dat was het resultaat van een Pilottraining leertraject door JOGG voor wijkprofessionals in Utrecht-Zuid.

Multidisciplinaire aanpak overgewicht

• Iresearch deed onderzoek naar de financiering van multidisciplinaire groepsaanpakken (MDGA’s) voor kinderen met overgewicht in Utrecht
• Landelijke en Utrechtse samenwerkingspartners bespraken de mogelijkheden voor structurele financiering uit het Iresearch onderzoek tijdens een grote netwerkbijeenkomst

Stimulerende leefomgeving

• De City Deal Gezonde en Duurzame Voedselomgeving is ondertekend. De deal maakt een gezond en duurzaam voedselaanbod voor iedereen lokaal haalbaar en betaalbaar.
• Voor buitenspeelplekken is een nieuwe visie ‘Spelen in je eigen buurt’ geschreven

En verder..

• Het netwerk blijft groeien. In 2021 sloten 5 nieuwe partners zich aan: FC Utrecht, eerstelijnsnetwerken Utrecht Stad en RegioZorgNu, Zilveren Kruis en de Fietsersbond.
• De bestaande samenwerking met SportUtrecht en Special Heroes Nederland is verlengd.
• Jongeren op Gezond Gewicht (JOGG) en gemeente Utrecht maakten nieuwe inspanningsafspraken tot 2023.
• Tijdens 21 netwerkbijeenkomsten en 5 procesevaluaties zijn nieuwe ontwikkelingen besproken, samenwerkingsspelregels opgesteld en nieuwe samenwerkingspartners verwelkomd.

Gezond speciaal onderwijs

Medewerkers van Jeugdgezondheidszorg (JGZ) en externe partners werken samen als ‘De Fietskartrekkers’. Deze groep kijkt mee wat er nodig is om de doelen van de samenwerking te bereiken. Samen met onder andere de jeugdarts, vitaliteitsmakelaar en strategisch adviseur speciaal onderwijs praatten we met scholen over de ambities en mogelijkheden om de doelen van de aanpak te bereiken.

Daarnaast adviseerden we over passende programma’s en interventies.

Overzichtskaart

De vitaliteitsmakelaar van SportUtrecht maakte samen met de Fietskartrekkers een overzichtskaart van passende leefstijlprogramma’s voor het speciaal onderwijs over voeding, bewegen en sport, welbevinden en natuur en milieu.

Bekijk de kaart op de website van SportUtrecht

Met de fiets naar school

De Fietsersbond zorgde samen met de Fietsmeesters en 2 speciaal onderwijsscholen dat een aantal leerlingen met de fiets naar school kon komen in plaats van met een busje.

Verlengde schooldag

Over de verlengde schooldag werd in 2021 een interactief webinar georganiseerd. Tijdens deze bijeenkomst bleek dat scholen graag een verlengde schooldag willen om kinderen op school na schooltijd te laten sporten. Daar is wel extra organisatorische ondersteuning voor nodig.

Gezonde School-subsidie

7 scholen ontvingen in 2021 Gezonde School-subsidies voor sporten en bewegen, voeding en/of welbevinden. Over het landelijke Gezonde school-programma werd ook een webinar georganiseerd. Met onder andere informatie over de subsidie.

Leefstijlprogramma op scholen

4 leefstijlaanbieders gingen in 2021 met een nieuw of aangepast leefstijlprogramma aan de slag op scholen. Dit zijn:

• Lekker in je vel (LIV): is op het Kentalis college gestart met het thema welbevinden en overgewicht.
• Groentjessoep: ontwikkelde een voedseleducatie-programma en startte hiermee op SBO Belle van Zuylen.
• GrowWizzKid: leert leerlingen over gezonde voeding door hen zelf voedsel te laten kweken. SBO Belle van Zuylen startte hiermee.
• De Fietsmeesters: leert leerlingen fietsen zodat ze met de fiets naar school kunnen in plaats van met een busje. Stip VSO en SBO Sint Maarten startten hiermee.

Onderzoek

Daarnaast stimuleerde het samenwerkingsverband het onderzoek van het Louis Bolk Instituut: ‘Peiling en expertmeting over voedseleducatie in het speciaal (basis)onderwijs’. Doel is om te onderzoeken waar scholen exact behoefte aan hebben en wat werkt als het gaat over voedseleducatie.

Corona

De coronamaatregelen maakten het moeilijker om een gezond gewicht te behouden. Ouders en leerkrachten waren zich hiervan bewust, wat resulteerde in meer dan 200 extra consulten bij de Utrechtse Jeugdgezondheidszorg (JGZ) over een gezond gewicht.

Opvoeden doe je samen

Naast de reguliere taken van de Jeugdgezondheidszorg is er in 2021 een interactief webinar ‘Gezond en gezellig aan tafel’ georganiseerd door de collectieve aanpak JGZ en Lokalis. Zij organiseren webinars met onderwerpen die zij aangedragen krijgen door ouders en professionals. Bij dit webinar spraken zij samen met een pedagoog, jeugdverpleegkundige, een diëtist en natuurlijk ouders, over gezond eten en het gezellig houden aan tafel. Zo is er ruimte voor theorie en normalisering. Als ouders vragen van andere ouders herkennen, blijkt dat ze niet alleen staan met hun opvoedvragen. Ruim 50 ouders en professionals kregen handvatten aangereikt hoe je gezond én gezellig kan eten met je kind.

JOGG organiseerde een proef leertraject voor professionals uit de wijk Zuid. Zij staan vanuit verschillende functies allemaal in contact met jongeren en hun ouders. De professionals raakten zo enthousiast dat ze een beweegchallenge opzetten. Maar liefst 2000 kinderen deden mee.

Multidisciplinaire aanpak overgewicht

In voorgaande jaren liepen de aanbieders van groepsaanpakken tijdens de uitvoering tegen een aantal knelpunten aan:

• ontbreken structurele financiering
• ontbreken coördinatie-uren
• ontbreken van coördinatie op casusniveau
• effectiviteit is onbekend
• alleen aanbod in bepaalde wijken
• geen aanbod voor 2-6 jarigen en 13-18 jarigen
• behoefte aan langdurig aanbod

De oplossingen voor deze knelpunten zijn in 2021 als volgt opgepakt:

Aanbod uitgebreid

In 2021 startten 4 pilots voor kinderen uit meerdere leeftijdsgroepen. Dit zijn:

• Fun2befit mini’s, voor peuters van 2 tot 4 jaar. Samenwerking met speeltuin Noordse park.
• Aanbod voor 4 tot 8-jarigen door Fun2befit.
• FitGaaf! begon een 12+ groep.
• Vanuit ABCesar startte een proef ‘Meerwaarde van inzet GLI volwassenen naast Powerkids, Teenpower en Peuterpower’.

Samen met het bestaande aanbod zijn er dit jaar 400 kinderen bereikt.

Onderzoek naar structurele financiering

In opdracht van de huidige Utrechtse aanbieders van een groepsaanpak en de gemeente (de 'Fietskartrekkers') deed Iresearch onderzoek naar de financiering van multidisciplinaire groepsaanpakken (MDGA’s) voor kinderen met overgewicht in Utrecht. De kansrijke oplossingsrichtingen uit het onderzoek zijn besproken met vele landelijke en Utrechtse samenwerkingspartners tijdens een netwerkbijeenkomst.

De geïntegreerde eerstelijnsnetwerken Utrecht Stad en RegioZorgNU en zorgverzekeraar Zilveren Kruis zijn betrokken bij de doorontwikkeling van de multidisciplinaire aanpak overgewicht.

Op basis van de kansrijke oplossingsrichtingen kiest het samenwerkingsverband voor een doorontwikkeling in 2022 van de multidisciplinaire aanpak overgewicht:

• Aansluiten bij het ondersteuningsaanbod dat er al is.
• Versterken van de wijknetwerken op sociaal-medisch domein.
• Het beleggen van de rol van de Centrale Zorgverlener op basis van wat het kind (gezin) nodig heeft.
• Aanbieders stimuleren om LEFF en Cool 2B Fit stapsgewijs te implementeren, omdat zij een eerste aanwijzing van effectiviteit hebben. De werkzame elementen uit de huidige groepsaanpakken kunnen hierin verweven worden.

Stimulerende leefomgeving

Om overgewicht tegen te gaan is het belangrijk dat er voldoende gezond voedselaanbod is in de stad. Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Ede werken samen om dit doel te bereiken.

We hebben in 2021 onderzoek gedaan naar de mogelijkheden om vanuit de gemeente meer te kunnen sturen op een gezonde voedselomgeving. Met de ondertekening van de City Deal Gezonde en Duurzame Voedselomgeving door gemeenten, ministeries en een aantal belangenorganisaties is een belangrijke stap in de goede richting gezet. De komende 4 jaar werken zij stap voor stap toe naar een gezondere voedselomgeving.

Daarnaast waren er in 2021 meer activiteiten die bijdroegen aan een gezonde leef- en voedselomgeving:

• FC Utrecht gaat zich in 2023 inzetten voor een sportieve en gezonde omgeving voor kinderen.
• Het opstellen van de nieuwe visie speelruimte: ‘Spelen in je eigen buurt’, waarin het streven naar een gezonde speelplek in iedere buurt en meer groene speelruimten staat.
• Het organiseren van een Voedselconferentie ter viering van de Utrechtse Voedselagenda, waar ruim 40 deelnemers vanuit verschillende partijen aanwezig waren. De Utrechtse Voedselagenda omschrijft de belangrijkste Utrechtse focuspunten rondom de voedselomgeving.
• Een gezonde speeltuin. JOGG stelde Team:Fit Coaches beschikbaar die beheerders van speeltuinen en buurthuizen ondersteunen in het gezonder maken van hun voedselaanbod.